Vorm van gezondheidsvoorlichting

Mijn naam is Gea Hiemstra, vierdejaars hbo verpleegkunde studente bij Saxion Enschede. Ik heb onderzoek gedaan naar de vormgeving van de gezondheidsvoorlichting (GVO) voor dit project. Ik heb mij verdiept in modellen voor GVO die als basis dienen voor het ontwerp van de workshops. In deze blog licht ik de keuzes toe en hoe ik te werk ben gegaan.

Onderzoek

Om te ontdekken welke onderdelen uit bestaande GVO modellen wij het beste kunnen gebruiken als basis voor de voorlichting, heb ik mij eerst zelf verdiept in de literatuur. Vervolgens heb ik interviews gehouden met 7 deskundigen, o.a. op het gebied van jeugdgezondheidszorg, gedragswetenschappen, voeding en beweging, onderwijskunde en motiverings- en gedragsveranderingsprocessen. In de interviews stonden de volgende vragen centraal:

• Welke GVO modellen zijn geschikt om te gebruiken in de genoemde voorlichtingsituatie? Waarom?
• Welke onderdelen van deze GVO modellen zijn geschikt om te gebruiken in genoemde voorlichtingsituatie (en welke juist minder)? Waarom?
• Welke aandachtspunten zijn af te leiden van succesfactoren van GVO?

Hieronder beschrijf ik globaal de uitkomst van mijn onderzoek en hoe wij dit zullen gebruiken in het verdere ontwerp van de workshops.

Het model in 3 stappen

In stap 1 analyseren we het gezondheidsprobleem op basis van gedrags- en omgevingsfactoren. Hierin onderscheiden we 4 omgevingen, te weten de fysieke, de economische, de politieke en de sociaal-culturele omgeving. Specifiek voor onze workshops zijn dit de volgende elementen:

	Micro omgeving Waar mensen elkaar ontmoeten	Macro omgeving Grootschalige, anonieme omgeving
Fysieke omgeving	Thuis: ·      Eetgewoonten en mogelijkheden
Economische omgeving		Voedingsindustrie: ·      Prijs gezonde voedingsmiddelen ·      Aanbod gezonde voedingsmiddelen
Politieke omgeving	School: ·      Beleid voeding: lunch, traktaties e.d. Thuis: ·      Huisregels m.b.t. bijvoorbeeld snoep
Sociaal-culturele omgeving	School: ·      Betrokkenheid docenten ·      Sociale steun van klasgenoten Thuis: ·      Sociale steun van ouders, verzorgers, broers/zussen ·      Invloed van kinderen op wat ze eten, helpen met koken en boodschappen doen.

In de 2de stap bepalen we de gedragsdeterinanten op basis van de te beïnvloedende factoren op het gedrag. Deze determinanten omvatten attitude, sociale invloed, eigen effectiviteit en de barrières voor gedragsverandering.  

In de 3de en laatste stap starten we met de gezondheidskundige interventie: de voorlichting en workshops. We hebben hierin 4 fasen bepaald, waarin we per fase de variabelen en doelen hebben bepaald. Een overzicht is hier te zien:

Fase	Beïnvloedende variabelen en doelen
Aandacht hebben (openstaan):                Blootstelling aan communicatie Selectieve waarneming Risicoperceptie	Hoe kunnen wij ervoor zorgen dat wij de aandacht van de kinderen hebben?  Hoe zorgen we ervoor dat de kinderen openstaan voor de informatie?
Begripsverbetering (begrijpen): Begrijpelijkheid Accepteren en onthouden	Hoe brengen wij de informatie begrijpelijk over?  Hoe kunnen wij eraan bijdragen dat de kinderen de informatie accepteren en onthouden?
Attitudeverandering (willen): Voor- en nadelen beïnvloeden Afspiegelen van werkelijkheid Beloningen	Hoe kunnen wij eraan bijdragen dat de kinderen hun ideeën en gedrag willen veranderen?
Hanteren van sociale invloed (kunnen omgaan): Omgaan met sociale druk en sociale steun Weerbaarheid vergroten	Hoe kunnen wij de kinderen handvatten meegeven om deze wil vast te kunnen houden, ondanks sociale invloeden van buitenaf?  Hoe kunnen de kinderen omgaan met deze sociale invloeden?

Deze 3 stappen zijn herleid uit verschillende bestaande GVO modellen. Ze vormen de leidraad voor ons voorlichtingsplan en zullen zowel in Nederland als in Uruguay gehanteerd worden.